Kıdemli Yüzbaşı Lebib Bey anlatıyor: "İnönü
muharebelerinde ben de vardım. Bozulmuş kaçıyorduk. İsmet Bey kayboldu. Sivil
giyinip samanlığa saklanmıştı. Köylüler geldiler, düşman kaçıyor, siz nereye
kaçıyorsunuz deyince uyandık. Düşmanı kovalamaya başladık." (2/11/1970)
Nuh Albayrak, Star Gazetesi, 3 Mayıs 2023:
Anadolu Hareketi'nde Kürtlerin önemini çok iyi bilen Mustafa
Kemal Paşa, Samsun'dan yola çıkarken, Kürt liderlerden Cemilpaşazâde Kâzım'a
gönderdiği 11 Haziran 1919 tarihli telgrafta, "Bağımsız bir Kürdistan
İngilizlerin plânıdır. Ancak, Kürt kardeşlerimizin merbutiyetini
(aidiyetini) teminat altına almak için gerekli hak ve imtiyazları verme
yanlısıyım" demişti. (Andrew Mango, "Öz kardeş"ten
"inkâr"a, Derin Tarih, Kasım 2014, s. 56-67.)
Nitekim İstiklâl Savaşı'na verdikleri desteğe
"teşekkür" için 1921 Anayasası'nda Kürtlere "muhtariyet"
hakkı verilmiş ve 11. Madde ile de bu özerkliğin çerçevesi çizmişti.
Ancak 1923 sonunda CHP'nin (Halk Fırkası) kurulmasıyla
birlikte estirilen "Değişim" rüzgârı, Kürtler de fena sallamıştı!
"4 ilke"den biri olan "Milliyetçilik",
tek parti icraatına; "ırkçılık" olarak yansımıştı. Müslümanlara karşı
yürütülen operasyonların da muhatabı olan Kürtler, "çifte mağdur"
durumuna düşmüştü.
Nitekim 1924'te Hilafetin kaldırılmasına, "Türklerle
ortak paydamız ve devletle bağımız koparıldı" diye tepki gösteren Şeyh
Said'in 1925'teki kıyamı; "Kürt İsyanı" olarak yansıtılmış ve keskin
politika değişikliğine gerekçe yapılmıştı.
Bazı örneklerle bu süreci somutlaştırmaya çalışalım...
KÜRTÇE KONUŞAN İSTİKLAL MAHKEMESİNE...
Meclis Başkanı Abdülhalik Renda'nın hazırladığı ilk
"Kürt Raporu", "CHP Zulmü"nün "navigasyonu"
olmuştu. Kürtlerin çoğunlukta olduğu bölgede "Türkleştirme"
yapılmasını öngören rapor, Kürtlerin; kendi dillerini konuşmasını "Milli
aidiyete darbe" olarak görmektedir!
Bu rapor ışığında, 8 Aralık 1925'te başlatılan "Güneş-Dil
Teorisi" ve "Vatandaş, Türkçe konuş!" kampanyalarıyla,
"Kürt ve Kürdistan" ibareleri yasaklanmıştı! Nitekim 24 Eylül 1925'te
yayınlanan "Şark Islahat Plânı"nın 13. Maddesi'nde Kürtlerin yaşadığı
il ve ilçeler sayılıyor ve "Buralardaki devlet dairelerinde,
mekteplerde, çarşı ve pazarda Türkçeden başka lisan kullananlar devlete karşı
gelme suçuyla cezalandırılır" deniyordu. "Devlete karşı
gelmek" ise "idam mangası" gibi çalışan İstiklâl Mahkemesi'nin
sahasına giriyordu.
Kürtlerin TSK'dan ayıklanması konusunda da özel çaba sarf
ediliyordu. 1928 yılında Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak'ın imzasıyla Askerî
liselere gönderilen "gizli" emirle, "Kürt çocuklarını
ayıklayın" talimatı verilmişti!
Çarpık CHP zihniyeti; batıdaki okullardan "Kürt'sün" diye
attığı öğrencilerin doğudaki okullarda okuyan kardeşlerine de, her sabah "Türk'üm..." dedirtiyordu!
CHP'nin Kürtlüğü ve Kürtçeyi yok etme operasyonu, Kürtlerin
yoğun yaşadığı köy ve şehirlerde ise korkunç bir "katliam"a
dönüşmüştü.
Şeyh Said İsyanını bahane eden devlet, Kurtuluş Savaşı'nda
şehit düşen Kürtlerin köylerine; günlerce bomba yağdırmıştı! Ağrı'da yürütülen
katliamlardan kaçarak Zilan Deresi'ne sığınan 15 bin Kürt imha edilmişti! (Cumhuriyet,
16 Temmuz 1930) Bu sayı, Kürt yazar Hesen Hişyâr Serdî'ye göre ise 47 bin
idi!
CHP Hükümeti, 1931'de çıkardığı 1850 sayılı kanunla, bu
katliamları "suç" olmaktan çıkararak memurlarını korumuştu!
Zaten onları teşvik eden bizzat Başvekil İsmet Paşa idi. 31 Ağustos
1930 tarihli Milliyet'e verdiği demeçteki, "Bu ülkede sadece Türkler
ırksal hak talep etme hakkına sahiptir. Her ne pahasına olursa olsun, ülkemizde
yaşayanları Türkleştirecek, karşı çıkanları yok edeceğiz" demişti.
BAKAN'DAN KOMUTANA: ONLARI MAĞARAYA GÖM...
Dönemin İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, Tunceli 4. Umum
Müfettişi Abdullah Alpdoğan'a 26 Nisan 1937'de gönderdiği "Çok gizli"
mektupta şu inanılmaz ifadeleri kullanmıştı:
"Yakıcı ve boğucu gaz talep etmişsin. Hükümette bazı
kendini bilmezler, taleplerinin karşılanmaması için çalışıyor ama başarılı
olamadılar. Cumhurreisimiz ve Başvekilimiz taleplerinin derhal tedarik edilerek
yerine ulaştırılması emri vermişlerdir. Bütün şakileri o mağaralara göm, göm ki
bir daha canlanmasınlar."
Bu katliam talimatının aynen yerine getirildiğini yine Şükrü
Kaya'nın "teşekkür" mektubundan anlıyoruz:
"Muhterem Komutan, Mağaralarda kullanılan gazların
şakileri tamamen bertaraf ettiğini bildirmişsin. Gazan mübarek olsun. Madalya
ile taltif edileceğini bildirmek isterim."
Bakan bey, matbuatı uyarmayı da unutmamıştı! Cumhuriyet'in
sahibi Yunus Nadi'ye gönderdiği mektupta, "Muhabirinizin çektiği;
Dersim'in Islahı Projesi fotoğraflarını bakanlığımıza iade ediniz"
diyordu. Ayrıca 4 Temmuz 1937 tarihli gazetede çıkan haberi beğendiklerini
belirterek, "Harekât" ile ilgili haberlerin bakanlıkça kontrol
edildikten sonra yayınlanması konusundaki mutabakatı hatırlatmıştı. Hükümetin
beğendiği haberde, Kürtleri imha eden asker, "Kahraman Türk
Çavuşu..." başlığıyla övülmüştü!
ÇAĞLAYANGİL, KILIÇDAROĞLU'NA DERSİM KATLİAMINI ANLATTI
CHP lideri Kılıçdaroğlu'nun memleketi olan "Dersim'in
temizlenmesi"ne özel önem veriliyordu. Köylerin nasıl yakılacağını
anlatan "Eşkıya Takibi ve Mağara Aramaları İçin Talimatnameler" el
kitabı hazırlanmıştı.
Operasyona katılan pilot Sabiha Gökçen, "Canlı ne
görürseniz ateş edin emrini almıştık. Asilerin gıdası olan keçileri dahi ateşe
tutuyorduk" demişti!
Köylerin ve mezraların nasıl yakıldığını, mağaralara
sığınanların ise zehirli gazla nasıl imha edildiğini İhsan Sabri Çağlayangil,
Dersim Katliamını merak eden Kemal Kılıçdaroğlu'na, 1986 yılında; açık
yüreklilikle her şeyi anlatmıştı:
"(Kürtler) mağaralara iltica etmişti. Ordu, mağaraların
içinde zehirli gaz kullandı. Bunları fare gibi zehirledi. Yediden yetmişe o
Dersim Kürtlerini kestiler. Kanlı bir harekât oldu." (Ses kaydı:
https://www.dailymotion.com/video/x15ws9r)
Hızını alamayan CHP Hükümeti, Almanya'ya peşin para
göndererek; kemikten geçerek iliği yakan "İperit (Hardal) gazı"
siparişi verilmişti. Bu gazın nerede kullanılacağı sorusuna, Kürtleri
kastederek "Eşkıyaya karşı" cevabı verilmesi üzerine
Almanlar, "Biz bu gazı devletlerin, kendi milletine kullanması için
üretmedik" diyerek, parası ödendiği halde göndermemişti. Harekât
bittikten sonra gönderilen 30 ton zehirli gaz, Mamak'ta bulunan Gaz Kimya
hanesi yakınındaki tel örgülü arazide; açıkta duran bidonlarda yıllarca
bekletilmiş ve 1950'den sonra imha edilmişti. (İşgale Benzer Hıyanetler,
s. 97)
Tek parti yönetimi ırkçılığa doymuyordu! İşi "kafatası
taraması"na kadar götürmüşlerdi. Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt,
(geleceğin Millî Eğitim Bakanı) Reşid Galip ve (geleceğin Başbakanı) Şemsettin
Günaltay, 10 ayrı ekip ile Anadolu'nun 10 değişik bölgesinde 40 bin kişinin
kafatasını ölçerek "Türk" olup olmadıklarına karar vermişti! Kafatası
ölçüm sonuçlarının açıklandığı, 18 Eylül 1930 Gölcük Yaylası'ndaki basın
toplantısında Bakan Bozkurt, "Türk vatanında, 'öz Türk' olmayanların
bir hakkı vardır, o da Türklere hizmetçi; köle olmaktır" demişti. (Aydın
Engin, Cumhuriyet, 21 Eylül 2014)
Kürtlere yönelik CHP zulmünü burada anlatmakla bitiremeyiz. Daha nice vahim ayrıntıları merak edenler, bu konuda yazılmış kitaplara müracaat edebilir.
